POSTMENOPOZAL OSTEOPOROZDA EGZERSİZ

Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) tanımına göre menopoz; ovaryum aktivitesinin yitirilmesi sonucunda mensturasyonun kalıcı olarak sonlanmasıdır. Östrojen seviyesinin azalması ile karakterize ve mensturasyonun bitişi olan menopozla birlite kadınlarda hormonal, fizyolojik ve psikolojik değişikler yaşandığı bir dönemdir. Östrojen seviyesinin düşmesi, vücutta östrojen ile ilgili tüm sistem ve organlarda bazı yapısal ve fonksiyonel değişikliklere yol açtığı bilinmektedir. Eğer bu olumsuz değişikliklerin meydana getirdiği semptomlara ilaç veya ilaç dışı yöntemlerle müdahale edilmezse menopoz sonrası dönemde kadınlarda günlük yaşam aktiviteleri dahil olumsuz etkileyecek sıkıntılara sebep olabilir.

Osteoporoz

Osteoporoz, kemik dokusunun mikro mimari yapısının bozulumu, kemik kütlesinde azalım neticesinde, kemik kırılganlığında ve kırığa yatkınlıkta artış ile karakterize olan sistemik bir iskelet sistemi hastalığıdır. Dünya Sağlık Örgütünce osteoporoz kardiovasküler hastalıklardan sonra hayatı tehdit eden ikinci hastalık olarak belirlenmiştir. Yapılan çalışmalarda, Türk kadınının kemik mineral yoğunluğu Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa referansları ile karşılaştırılmış ve Türk kadının kemik mineral yoğunluğunun %5 daha düşük olduğu belirlenmiştir. Uluslararası Osteoporoz Derneği, 50 yaş ve üzeri her 3 kadından birinin osteoporoza bağlı kırıklara maruz kaldığını belirtmektedir. 2025 yılında osteoporoza bağlı kırık vakalarının 2 milyondan 3 milyona yükseleceği tahmin edilmektedir.

Kemik yapım ve yıkım olayı hayat boyu devam eder. Östrojen, kemikte yapım-yıkım döngüsü sıklığını ve bu olay örgüsündeki döngü dengesini kontrol eden önemli bir faktör olarak bilinmektedir. Östrojen eksikliği kemik kırılganlığı nedeni için oldukça önemli bir faktördür, dolayısıyla postmenopozal dönemde hızlı kemik kaybının başka deyişle osteoporozun esas nedeni östrojen eksikliğidir. Hem yapım hem de yıkım östrojen reseptörleri aracılığı ile östrojen, kemik döngüsünü ve kemik yıkımını azaltmaktadır. Östrojen eksikliği kemik doku kütlesinde kayıplara yol açmaktadır.

Osteoporoz ‘da Fizyoterapi ve Rehabilitasyon

Osteoporoz’da rehabilitasyon komplikasyonları önlemeye ve tedavi etmeye, kemik kütlesini arttırmaya, bireyin yaşam standardını yükseltmeye yönelik fizik tedavi yaklaşımlarından oluşmaktadır. Bu rehabilitasyon sürecinde amaçlar; düşmeleri önleyerek kırık riskini azaltmak, bireyde görülen ağrı semptomunu azaltmak ya da gidermek, gelişebilecek iskelet sistemi hasarlarını önlemek ve bireyin yaşam kalitesini yükseltmektir.

Osteroporoz’da Ağrı Semptomuna Fizyoterapi Yaklaşımı

Osteoporozda mikro kırıklar, postür değişiklikleri ve buna bağlı ortaya çıkabilen sinir, kas ve ligament zedelenmeleri nedeniyle ağrı semptomu sıklıkla karşılaşılan bir problemdir.

Akut ağrı durumlarında bireye yatak istirahati, doktor kontrolünde ilaç kullanımı, yüzeyel ısı ajanları (sıcak paket, ultrason, lazer vb.) elektroterapi modaliteleri (tens, interferansiyel akımlar vb.), masaj, izometrik egzersizler, vücut biyomekanisi eğitimi ve uygun ergonomik düzenlemeler önerilmektedir.

Bireyin ortez kullanımı, uygun medikal destek malzemeleri ve kişiye uygun egzersiz programları yapılmaktadır.

Osteoporozda fiziksel kayıpların giderilmeye çalışılması aşamasında egzersiz, dengeli beslenme programı, medikal tedavi ve destekleyici yardımcı cihazlar bir bütün olarak ele alınmaktadır.

Fiziksel aktivite ve egzersiz esnasında kemiğe uygulanan mekanik güç kemik yapım olayını artırmaktadır. Kemik kütlesinin korunması ile düşme ve kırık vakaları daha az görülmektedir.

Özetle fiziksel aktivite ve egzersiz; kemik kütlesini ve kas gücünü artırarak kırık riskini azaltır. Kas kuvvetini artırarak denge, koordinasyonu geliştirir ve iskelet desteği sağlar . Denge ve koordinasyonu artırarak düşme riskini azaltır. Eklem esnekliği ve dayanıklılığı artırır. Postürü koruyarak iskelet sisteminde görülebilecek deformiteleri engeller. Ayrıca kalp sağlığımız için önemlidir.

Kaynakça: Kaplan E., Ender Esin A., III. ULUSLARARASI MESLEKİ VE TEKNİK BİLİMLER KONGRESİ, 2018, Gaziantep

Sağlıklı Günler Dilerim.