Multiple Skleroz (Emes)

Multiple skleroz halk arasında emes olarak bilinen hastalık nedeni henüz tam keşfedilememiş fakat genetik ve/veya çevresel faktörlerle tetiklendiği düşünülmektedir. Dünyada ortalama 3 milyon insanı etkileyen bu hastalık genellikle 20-50 yaş arasındaki insanları etkileyen otoimmün bir hastalıktır. Böylece insan vücudunun bağışıklık sistemi kendi hücrelerini yabancı zannederek ona saldırır. Sinir sisteminde sinirlerin etrafını saran ve koruyan mylin adı verilen kılıfla kaplıdır. Beyin ve medulla spinaliste (merkezi sinir sisteminin omurgadaki bölümü) sinir hücrelerini saran ve koruyan miyelin yapısını bozmaktadır. Sinir iletimini sekteye uğratmaktadır.

Motor, duyu, kognitif ve koordinasyon bozukluklarını beraberinde getirir. Hastalık alevlenmeler ve sönmeler şeklinde görülebilir. Yani hastalıkta semptomların şiddetli yaşanması ve bazı dönemlerde sakin olarak gerçekleşmesidir.

Sistemlere Yönelik Semptomlar

Motor : Hareket yavaşlama, planlama ve devamlılıklta sorun yaşanabilir.

Koordinasyon Bozukluğu

Konuşma Problemleri

Yemek yerken Öksürme

Duyusal : Hissizlik, karıcalanma, yanma, uyuşma ve kaşıntı gibi problemler.

Ağrı : Sık yaşanmaktadır. Kas iskelet sistemi rahatsızlıkları yaşanmaktadır.

Mesane: İdrar tutamama, idrar yaparken yanma gibi problemler.

Seksüel Bozukluklar

Görsel, kognitif, dikkat eksikliği, düşük enerji

Isı toleranası: Sıcak ortamlara bulunma isteği olmaması, sıcak ortamlar kolay yorulma ve hareket etme isteğinde azalma.

Yorgunluk ile birlikte aktivite kaybı.

Atak nedir?

Atak MS lezyonundan kaynaklanan yeni nörolojik bulguların açığa çıkması ya da daha önce var olan bulguların artması ve bu durumun en az 24 saat sürmesidir.

• Bir ay içinde ortaya çıkan yeni yakınmalar aynı atağın devamı olarak kabul edilir.

• Ataklar bir veya birkaç belirtiyi içerebilir.

Hastalığı arttıran faktörler

• Aşırı yorgunluk

• Travma

• Sıcak nedeniyle vücut ısısının artışı

• Sıcak banyo veya duş

• Sıcak hava

• Hamilelik

MS’te Fizyoterapi ve Rehabilitasyon

1. Ölçme ve değerlendirmeler yapılır.

2. Bulguların yorumlanması ve hedeflerin belirlenir.

3. Hasta ve yakınlarının uygulamalar ve hedefler konusunda bilgilendirilir.

4. Hedeflere uygun tedavi reçetesinin planlar ve uygular.

5. Ev egzersiz programlarının oluşturulması ve ev içi düzenlemeler yapılır.

6. Düzenli aralıklarla takip ile değişen ihtiyaçların tespit edilerek tedavi programlarında gereken değişikliklerin yapılmaktadır.

MS’te fizyoterapinin genel prensipleri

Hastalığın kişilerde göstermiş olduğu semptomlar ve tutulmalar bireysel farklılıklar göstermektedir. Değerlendirmeler ve tedavi kişiye özel olarak hazırlanmaktadır. Rehabilitasyon süreci fonksiyonel eğitimle birlikte aktiviteleri korumak ve semptomları azaltmaktır. Daha sonra hastayı toplumla bütünleştirerek hastalığın etkisiyle hastanın kendisini soyutlaması engellenmektedir.

En sık karşılaşılan sorunlar

• Yorgunluk • Spastisite-flasidite

• Güçsüzlük

• Denge ve Koordinasyon Bozuklukları

• Solunum problemleri

• Mesane ve Barsak Sorunları

• Konuşma ve Yutma Güçlükleri

• Yürüme Güçlükleri

• Bilişsel Becerilerdeki Bozulmalar

MS’te Tedavi

Hekim gözetiminde gerekli ilaç tedavisi ve kontroller ilgili hekim tarafından yapılır. Fizyoterapist eşliğinde fizik tedavisi alan hastalara ise uygun tedavi programı uygulanır.

Hastanın hastalık hakkında gerekli bilgilendirmeler yapıldıktan sonra, egzersiz alışkanlığı kazandırma, aerobik kapasitesini geliştirme, kas kuvvet ve tonus düzenlemesi, duyu kayıplarının azaltılması hedeflenir. Yürüme yeteneğini devam ettirme, kaybeden hastaların uygun şekilde kazanma ve koruması hedeflenir. Akciğer kapasitesinin artılarak uzun süre hareketsizliğe karşı oluşabilecek komplikasyonları önlemeye yardımcı olunur. Ayrıcı hastaların neredeyse tamamının şikayeti olan yorgunluğun ise, enerji tasarrufu teknikleri öğretilmelirek, herhangi bir aktivitenin daha kolay nasıl yapılacağı, vücut pozisyonunun nasıl değiştirilmesi gerektiği konusunda bilgi verilir.

• Su içi endurans egzersizleri

• Alt ekstremite kuvvetlendirme egz.

• Sigara ve alkol tüketimi azaltılmalı • Fazla kilolar verilmeli.

• Serin duşlar da yorgunluğu azaltmada yararlı olmaktadır.

• Genel dayanıklık ve kondisyonu arttıran aerobik egzersizler yapılabilir.

Egzersiz en güçlü ilaçtır. Sağlık ve tedavi ekip işidir. Fizyoterapistinize danışın. Birlikte her şeyi yenebiliriz. Sağlıklı günler dilerim.