KOCAKARI SOĞUKLARI(BERDÜ’l-ACÛZ)

10 Nisan 2025, 11:23

Atalarımız mevsim hesaplarını bizim anlamadığımız dilde yaparlardı.
O zamanlar çocuk olduğumuzdan, okulda öğrendiğimiz kesin bilgilerden dolayı çok da önemsemez ve üstünde durmazdık.
Zamanla yaş ilerledikçe aklımızda şekillenmeye başlayınca hesapların sebebini, gerçekliğini yaşadıkça öğrendik ve mevsim hesaplarını atalarımızın yaptığı gibi yapmaya başladık.
Bilemedik, asıl mevsim takvimi atalarımızın tuttuğu takvimmiş; okulda öğrendiğimiz ise sadece bir takvimmiş işte.
Şimdilerde, aynı bizim yaşadığımız çelişkiyi çocuklarımızla bizler yaşıyoruz; mevsim takviminin hangisinin gerçek olduğu hakkında.
Atalarımız, hesaplarını Allahuekber Dağı'nın üstüne yağan karın yoğunluğuna ve erime mesafesine göre belirlerdi.
Allahuekber Dağı’ndaki karın özelliklerine göre tarım başlar ve biterdi. Bu kadar basitti ve o zamanlarda kimse bilmezdi dört mevsimi, on iki ayı.
Tek bildikleri takvim, Allahuekber Dağı’ndaki karın yağışı ve kalkışıydı; bu da onlara yetiyordu.
Ve hiçbiri okuma yazma bilmediklerini de hatırlatmak isterim.
Atalarımızın takvimlerinde en iyi bildiğim şey, bir ayın on üç gün geç çıkmasıdır.
Yani, yeni takvime göre Mart ayının bitmesi için Nisan’ın on üçünü görmek gerekir.
Bunun sebebi de ay takvimine dayanmaktadır.
Atalarımızdan öğrendiğim bir diğer bilgi ise, Mart ayının içerisinde yaşanan soğuklara verilen “Kocakarı Soğukları” adıdır.

Kış mevsiminin sonlarında görülen şiddetli soğuklar için kullanılan bir tabir.
Arapçada “soğuk” anlamına gelen ‘’berd’’ ile “yaşlı, ihtiyar kadın” anlamındaki ‘’acûz’’ kelimelerinden meydana gelen “yaşlı kadın soğuğu” demektir.
Rumi takvime göre genellikle 26 Şubat - 4 Mart, Milâdî takvime göre ise 11-17 Mart arasında görülmektedir.
‘’Koca Karı Soğukları’’, diğer tabiriyle ‘’Berd-el-acüz Soğukları’’ bazı yörelerde "Berdelecüz", "Berdelegüz" olarak da isimlendirilmektedir.
"Acüz", omurgamızdaki "kuyruk sokumu" dediğimiz son kemiğin ismidir. Soğuğun kuyruk sokumuna kadar hissedilmesinden dolayı böyle bir benzetme söz konusudur. (Arapçada ‘’kocakarı’’ manasına gelen "acüze" sözcüğüdür.)
Bu soğuklarda çok fazla yaşlı kadının hayatını kaybetmesi söz konusu olunca deyim halkın ağzında "Kocakarı Soğukları" olarak kalmıştır.
Arap folklorunda “Eyyâmü’l-acûz” (Yaşlı Kadın Günleri) denilen bu yedi günün adları şöyledir: Sın, Sınnebr, Vebr, El-âmir, El-mü’temir, El-mu‘allil, Mutfi’l-cemr.
Ancak bazı kaynaklar bu günlerin sayısını beşe indirirken, bazıları da sekize çıkarmış; ayrıca “Eyyâmü’l-acûz” yerine “Eyyâmü’l-acüz” (Kışın Son Günleri) tabiri de kullanılmıştır.
Halk takviminde geçen birer gün adıdır bunlar; ama bildiğimiz günlerden değildir. Mart'ın hemen ortalarında baharı kırıp buz gibi bir soğuk getiren yedi soğuk günün adı bunlardır.
Hepsine birlikte Berdül'acüz denir.

Her zaman ki gibi rivayetlerinden bahsedelim

Rivayet-1:
Bir rivayete göre Âd kavmini helâk eden rüzgâr bu günlerde ortaya çıkmıştır.

Rivayet-2:
Arap kaynaklarına göre kâhin olan yaşlı bir Arap kadını kış mevsiminin sonlarında ortaya çıkan bu soğukları önceden haber verdiğinden ona nispetle bu günler Berdü’l-acûz diye adlandırılmıştır.
Rivayet-3:
Bir başka rivayete göre ise sekiz oğlu olan yaşlı dul bir kadın oğullarından kendisini evlendirmelerini istemiş, onlar da, “Sekiz gece dışarıda kalmaya dayanabilirsen seni evlendiririz” demişler
Kadın yedinci gece ölünce bu soğuklar ona nispet edilmiştir.

Rivayet-4:
Vaktiyle bir kocakarının yedi keçisinin her birinin bu günlerde soğuktan ölmesi de isimlendirmenin bir başka efsanevî kaynağıdır.

Rivayet-5:
Bir efsaneye göre ise geçimini, yetiştirdiği koyunlarla sağlayan yaşlı bir kadın sert geçen kış sonrası ilkbahar geldi diye sevinerek hayvanlarını dağlara çıkarmış
Ancak havanın birden soğuması, fırtına, yağmur derken hazırlıksız yakalanan kocakarı hayvanlarını ısıtmak için kazma, kürek ne varsa yakmış fakat hayvanları donmaktan kurtaramamış.

KAYNAK
https://erzurumportali.com/shf/2133/Koca-Kari-Soguklari-Peki-Nedir-Bu-Hikayesi-Var-Mi#google_vignette
https://www.hurriyet.com.tr/galeri-kocakari-soguklari-ne-zaman-gelecek-18-il-icin-sari-ve-turuncu-kodlu-uyari-geldi-42233905/4
https://www.hurriyet.com.tr/galeri-kocakari-soguklari-ne-zaman-basliyor-iste-tarih-bilgisi-41760199/3
https://www.ntv.com.tr/turkiye/kocakari-soguklari-ne-zaman-gelecek-berdulacuz-nedir,DSl_-hrtDU2y_g5nZtXJ0A

Yorum Gönder 0

Yorumunuz onaylanmak üzere yöneticiye iletilmiştir.×

Dikkat! Suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, müstehcen, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen Üye/Üyeler’e aittir.