GHRELIN HORMONU VE EGZERSİZ

Ghrelin yeni keşif bir peptid hormonudur ve obezitede önemli rol oynamaktadır. Ghrelin hormunu açlık uyaran hormondur. Besin alımının artmasına ve enerji harcamasında azalmaya neden olarak ağırlık artışına neden olmaktadır. Kilo alımını artırması iştah artışına neden olarak gerçekleştirmektedir. Ghrelin hormonu enerji harcamasını ve yağ kullanımını azaltarak ve karbonhidrat kullanımını artırarak ağırlık artışına neden olmaktadır. Düşük kalorili diyet, kanser, kronik kalp, böbrek, akciğer yetmezliği sonucunda oluşan kilo kaybında plazma ghrelin düzeyi artarken, obezlerde ise ghrelin düzeyi düşmektedir.Son yıllarda besin alımını uyardığı ve pozitif enerji dengesine yol açtığı düşünülen bu hormon obezite ile ilişkisi son yıllarda yapılan çalışmaların artmasına neden olmuştur. Egzersizde nasıl etkileneceği merak konusu olmuştur.

GHRELİN HORMONU ETKİLERİ :

İlk olarak büyüme hormonu salgılaması ilk tanımlanmış etkisidir.

Kan basıncını azaltıcı etkisi bulunmakdır.

Hafıza ve öğrenmeyi geliştirir.

Uyku ve davranışları etkiler.

Kas iskelet sistemi etkileri :

Kemik gelişimini etkiler.

Kemik mineral yoğunluğunu artırır.

Kıkırdak yapısını oluşturan ve kollajen üretiminden sorumlu olan hücreler olan kondrositler, hormon etkisiyle metabolik aktiviteyi düşürür.

Ghrelin ve Egzersiz:

Egzersiz esnasında negatif enerji dengesi oluşmakta ve bu enerji açığı egzersizin süresine ve şiddetine bağlı olarak değişmektedir. Bu nedenle egzersiz, besin kısıtlamasıyla ortaklaşa veya tek başına obezitenin tedavisinde ve vücut ağırlığının kontrolünde kullanılan farmakolojik olmayan etkin bir yöntemdir.

Egzersiz, ağırlık kontrolü yönteminin vazgeçilmez bir parçasıdır ve besin kısıtlaması ile ortaklaşa kullanılmaktadır. Obez ve sağlıklı bireyler ile yapılan çalışmalarda, egzersiz ve besin kısıtlaması sonrası ağırlık kaybı ile ghrelin seviyesinin yükseldiği bildirilmektedir.

Egzersiz esnasında ghrelin salınımın erkeklerde ve kadınlarda farklıdır.

Total ghrelin düzeyi orta şiddetteki aerobik egzersizde yükselmesine rağmen yüksek şiddetlerde yükselmemektedir.

Şiddetli egzersizler iştahı baskılamaktadır.

Egzersizin yapıldığı ortam ısısının düşük olması veya egzersizden sonra normal vücut ısısından daha düşük dereceye sahip suya girmek besin alımını kontrol denemelerine göre anlamlı olarak etkilemektedir. Egzersiz sonrası ortam sıcaklığının yüksek olması besin alımını baskılarken, soğuk suda yapılan egzersiz sonrası besin alımı artmaktadır.

Yapılan araştırmalar, soğuk suya maruz kalma sonrasında tokluk hormonu olarak adlandırılan ve ghrelin ile zıt etkileri olduğu bilinen leptin hormonunun baskılandığını ve açlık hormonu olarak adlandırılan açil ghrelinin arttığını göstermektedir.

Şu ana kadar yapılan çalışmalara genel olarak bakıldığında ise şu sonuçlar ortaya çıkmaktadır:

Düşük ve orta şiddetli kısa süreli egzersizler açlık, besin alımı ve ghrelin üzerinde etkili değil iken yüksek şiddetli egzersizler açlık ve besin alımını azaltmakta ve bu azalma özellikle açil ghrelin ile ilişkilendirilmektedir.

Besin alımı kontrolü sağlanan kronik egzersiz çalışmalarının kilo kontrolünü ve ağırlık kaybını sağladığı görülmektedir. Fakat zayıflama programları sonrasında meydana gelen ağırlık kaybı, düzenleyici bir mekanizma ile açlık hissi ve ghrelini arttırarak kaybedilen kiloların geri alınmasına neden olmaktadır. Bu bilgiler ışığında; zayıflamak için yapılan uzun süreli egzersiz programları bitiminde egzersizlere bir anda ara verilmemesi, zayıflama programları bitiminde, egzersizlerin şiddet, süre ve kapsamlarının tekrar ayarlanarak ağırlığın korunması şeklindeki egzersiz programların devam edilmesi ve bu egzersizlerin bir yaşam biçimi haline dönüştürülmesi gerekmektedir.

Sevgiyle, sağlıkla ve hareketle kalın...

Kaynakça : Özen Ş. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Turkiye Klinikleri J Sports Sci 2012;4(1)