BEL AĞRISI VE FİZYOTERAPİ

Bel ağrısı ülkemizde ve dünyada görülen yaşamı etkiyen ağrı, kısıtlılık ve fonksiyon kaybı ile karakterize yaşam kalitemizi olumsuz etkileyen durumdur. Çalışmalarda bel ağrısı gelişmiş toplumlarda çok sık görülen bir sendromdur ve toplumun %70- 80’i hayatlarının herhangi bir döneminde bel ağrısı geçirmektedir. Yaşlanan nüfusla birlikte sıklığı artan ve önemli bir halk sağlığı problemi olarak da görülen bu durumun ilk atağı 25-30 yaşlarında görülmekle birlikte ortalama 55 yaş civarında sıklıktadır. Bel ağrıları çoğunlukla mekanik kaynaklı olup omurga çevresindeki yapıların aşırı ve yanlış kullanımı, zorlanması veya herhangi bir travma kaynaklı olabilir. Bel ağrısında omurgaya yük binmesi ağrıyı artırır. Genellikle fiziksel aktvite uzun oturma ve ayakta durmayla ağrı artarken istirahatte azalır.

Risk Faktörleri ve Nedenleri Nelerdir?

Yaş, cinsiyet, ırk(beyaz ırk), vücut ağırlığı(obezite), uzun boy, tütün kullanımı, omurga hareket kısıtlılığı, postür bozuklukları, meslek, ağırlık kaldırma gibi birçok nedeni vardır.

Bel ağrılarının en sık nedeni bölgesel mekanik bozukluklardır. Mekanik bel ağrısı fiziksel aktivite ile uyarılır ve istirahatle hafifler. Mekanik olmayan bel ağrısı ise istirahatle artan, fiziksel aktivite ile azalan özelliktedir. Ani tek bir travmadan çok zaman içerisinde tekrarlı ve birikimli travmaların önemi büyüktür. Zor şartlarda yaşam ve çalışma koşulları, kötü sabit (statik) ve hareketli (dinamik) postür, yanlış vücut mekaniklerinin kullanımı, karın ve sırt kaslarının kuvvet, dayanıklılık ve fleksibitesinde ve kardiyovasküler dayanıklılıkta azalma gibi risk faktörleri bel ağrısının oluşumunda rol oynamaktadır.

Bel Ağrısında Tedavi Yöntemleri

Bel ağrısında tedavi cerrahi ve konservatif tedaviyi kapsar. Konservatif tedavide amaç hastanın varolan durumunu en iyi düzeye ulaştırmaktır. Bu amaçla fonsiyonel olarak geri dönüş ile aktiviteye dönüşü hızlandırmak ve bel ağrısının tekrarlanma riskini azaltmak için hem birincil hasarlı bölge hem de işlevselliğini yitirmiş ikincil bölgelerin rehabilitasyonu açısından önem kazanmaktadır. Kişilerin fizyolojik ve biyomekanik uygunluğu sürdürebilmesi ve tekrarlayan bel ağrısı ataklarının azalması için rehabilitasyon programı gereklidir.

Bel ağrılı hastada rehabilitasyon amaçları; ağrının azaltılması, uzun süre hareketsiz kalma sonucu oluşabilecek kondüsyon kaybının önlenmesi, hasarlanma hızının azaltılması, çoklu yaklaşımla psikososyal sorunların çözümlenmesi, normal aktiviteler ve işe erken dönüşün sağlanmasıdır. Bel ağrılı hastalarda ağrı, spazm ve kas kuvvetinin azalması sebebiyle fiziksel dayanıklılıkta azalma olabilir.

İstirahat Etmeli Miyiz ? İdeal Pozisyon Nedir ?

Yatak istirahati yumuşak dokulardaki basıncın azalması nedeniyle semptomlarda geçici iyileşmesine yardımcı olabilir. 2-7 gün yatak istirahati ve kısa zamanlarda dinlenme yapılabilir. Akut bel ağrısında aktiviteye devam etmek ilaçlardan ve istirahatten daha faydalıdır. İki haftadan uzun süre yatak istirahatı gövde kasları ve dolaşım sistemi üzerine olumsuz etkileri olabilir.

Kronik bel ağrılı hastalarda ise önerilen yaklaşım; erken hareketlenme ve işe dönmedir. Bel ağrılı hastada yatakta en uygun pozisyon kişinin en rahat ettiği pozisyondur. İdeal pozisyon dizler ve kalçalar bükülü fetal pozisyondur. Sırtüstü pozisyonda yatarken uyluk arka grup kaslarda gevşeme sağlamak amacıyla dizler altına birkaç yastıkla kalça ve dizler bükülü pozisyona getirilir. Dizler ve kalçalar bükülü yan yatma pozisyonunda dizler arasına yastık konularak dizler bükülerek tutulur.

Fizyoterapistlerin Yaklaşımları

Ağrı, harabiyet, kassal problemler ve eklem sertliğini azaltarak semptomları iyileşme sağlanmaktadır. Kullanılan yöntemlerin hem fizyolojik etkisi hem de uygulama anında fizyoterapistin psikolojik olarak desteklemesidir.

Kullanılan bazı yöntemler termoterapi, kriyoterapi, elektroterapi, manuel terapi, korse, klinik plates ve egzersizler kullanabilir. Detaylı değerlendirme yapılarak kişinin ihtiyacına uygun olarak uygulanır.

Bunların dışında spinal manipülasyon, akupunktur, masaj gibi tedavi şekilleri de mevcuttur.

Akut bel ağrısı tedavisinde egzersizin amacı kuvvet artışı değil ağrı kontrolüdür.

Kronik bel ağrılı hastalarda egzersiz programı, kas iskelet sistemi değerlendirildekten sonra hastanın ihtiyacına göre düzenlenir.

Egzersiz tedavisi, kas kuvveti ve esnekliğindeki dengesizlik nedeniyle oluşan bel ağrılarının tedavisinde, öncelikle spazmdan kaynaklanan ağrının azaltılması amacıyla verilir. Ağrı ile kas kuvveti azaldıkça, omurgaya destek olan yapılar zayıflar. Zayıflık beraberinde ağrıyı getirir. Kas kuvvetlenmesi, ağrının azaltılması ve omurganın desteklenmesi açısından önemlidir.

Egzersiz Önerileri :

Başlangıç seviyesinde uygulanan egzersizler:

• Gözler açık tek ayak üzerinde durma

• Top üzerine oturma, geniş destek yüzeyi

• Top üzerinde oturma, gözler açık geniş destek yüzeyi, kol hareketi

Orta- seviye başlangıçta uygulanan egzersizler:

• Tek ayak üzerinde, gözler kapalı durma

• Ön köprü - dar destek yüzeyi, dört nokta teması

• Ön köprü - iki nokta teması (bacaklar top üzerinde)

Orta-seviye ileri düzeyde uygulanan egzersizler:

• Top üzerinde - gözler kapalı, tek nokta teması oturma

• Karşılıklı kalça- diz bükme

• Arka köprü - temas noktası yok İleri düzeyde uygulanan egzersizler:

• Top üzerinde - gözler kapalı, tek nokta teması, kol hareketleri ile oturma

• Abdominal kuvvetlendirme

Birçok egzersiz yöntemi ve egzersiz çeşiti bulunmaktadır.

Sağlıklı Günler Dilerim.